W XVI wieku dobudowano ośmioboczny szczyt zaopatrzony w zegar oraz galerię dla trębacza, całość zwieńczono barokowym hełmem z dzwonnicą. W tym samym wieku brama zyskała także charakterystyczne ceglane przed bramie, którego zadaniem było utrudnienie wstępu do miasta nieproszonym gościom.

                                                            Brama z grafiki Hogenberga i Brauna ok. 1620r

 Brama na obrazie „Pożar miasta Lublina” ok. 1740r

Nasza brama rosła i rosła aż urosła na 33 metry, przypominając już bardziej wieżę. Ostatnią piątą kondygnacje bramy zajmował mechanizm zegara, zaś cztery niższe pełniły funkcje gospodarcze oraz mieszkalne. Mieszkańcami bramy byli jej pracownicy: wrotni, hejnaliści, zegarmistrze. Wedle pewnej historii, w którymś to z wieków, zamieszkujący właśnie bramę zegarmistrz, który nie lubił za kołnierz wylewać, pewnej nocy będąc w diabelskim amoku zniszczył doszczętnie mechanizm zegara. Nazajutrz jego żona miała powiedzieć ponoć, że teraz to on nadaje się już jedynie do suszenia bielizny.

 Dzisiaj posiadanie zegarka nie jest rzeczą nadzwyczajną,

ale 500 lat temu było, dlatego zegary umieszczano na najwyższych budynkach miejskich by wszystkim dobrze były widoczne.

Ten na bramie był drugim zegarem miejskim, co może świadczyć o zamożności ówczesnych lublinian. Jednak jakość  pracy owych zegarów poddaje w wątpliwość Sebastian Klonowic pisząc wówczas                                      „W całym świecie mylą się zegarze lecz te w Lublinie najpewniejsze łgarze”.

Przysłowiowa kropkę nad i postawił ostatni Król Polski pozostawiając Na szczycie bramy swój monogram, dla upamiętnienia renowacji z 1782 roku.

monogram Stanislaus Augustus Rex

Prace renowacyjne nadzorowane były przez Komisję Dobrego Porządku, instytucję powołaną przez Króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, aby w miastach królewskich przywrócić ład i porządek. W ramach działania wspomnianej komisji przebudowano również Bramę Grodzka oraz budynek Trybunału Koronnego wedle panującej wówczas mody klasycznej. Autorem projektów był architekt królewski Dominik Merlini, a efekty jego pracy zachowały się do dziś.

Brama Krakowska w Lublinie ze względu na swoją autentyczność jest z pewnością budynkiem unikalnym w skali  Polski.  Dziś prezentuje się świetnie chociaż w metryce ma niemalże 700 lat . Ogromna w tym zasługa lubelskich mieszczan, którzy po każdym pożarze miasta, mozolnie ją naprawiali.

Trzeba również przyznać, że brama miała dużo szczęścia podczas bombardowania we wrześniu 1939r. Niemieckie bomby, które spadały tuż obok, zniszczyły Hotel Centralny oraz sąsiednie ulice od strony Starego Miasta i część ratusza.

Stare Miasto po bombardowaniu widok z Bramy Krakowskiej.

CDN…

źródła: Ośrodek Brama Grodzka Teatr NN; Wikipedia; Pinrest

W czasach kiedy bramy jeszcze nie było, miasto królewskie Lublin słynące ze swojej urody stale napadane było przez Tatarów i Jadźwingów. Po kolejnym występku tych pierwszych w 1341 roku, król srodze się rozgniewał i postanowił zrobić z tym porządek. Wszak miasto królewskie to było i okradane systematycznie być nie mogło bo mieszczanie głodem przymierali i skarbiec królewski na tym cierpiał.

Król Kazimierz Wielki który zastał Polskę drewnianą a zostawił murowaną.  

Nakazał zamianę drewnianej palisady która i tak była już spalona, na mur  z cegły i kamienia. Przy okazji wybudowano również kilka wież, furt, oraz bram w tym i tą o której będzie mowa.

Inwestycja była to potężna i nawet w dzisiejszych czasach trudna do zrealizowania bez wsparcia unijnego. Więc Król sprzedał wójtostwo Lublina przybyłemu z Niemiec niejakiemu Franczkowi z Moguncji i w ten sposób zasilił budżet planowanej inwestycji. Po 600 latach wspomniany wcześniej Franciszek z Moguncji stał się dowodem historycznym. W 1942 roku urządzono obchody 600-lecia miasta bo oto właśnie okazało się, że to koloniści niemieccy założyli Lublin do czego okupanci próbowali przekonać siebie i mieszkańców.

Tablica stwierdzająca niemieckość historyczną miasta, odsłonięta przez gubernatora Zorner’a na Bramie Krakowskiej w kwietniu 1942 roku.

Znaczek pocztowy wydany z okazji 600-lecia lublina

Brama krakowska początkowo nazywana była wyższą przypuszczalnie dlatego iż była wyższa od drugiej najważniejszej bramy, tak przynajmniej jest dzisiaj. Natomiast obecna nazwa wywodzi się od traktu i przedmieścia, które do niej wiodły. W końcu Kraków był kiedyś stolicą, zatem trakt z Krakowa był najważniejszą z dróg prowadzących do miasta.

Najstarsza część bramy pamiętająca Kazimierza Wielkiego to wysoka na dwanaście metrów bryła zbudowana na przemian z kamienia i cegły wygląda trochę jak szachownica, a jej ostrołukowy kształt  świadczy o średniowiecznym pochodzeniu. Przed bramą znajdowała się sucha fosa, nad którą przejeżdżano po zwodzonym moście, dodatkowe zabezpieczenie stanowiła opuszczana brona. Ceglane prowadnice znajdujące się w murze bramy zachowały się do dziś.

 W wieku XV dobudowano kolejne dwa pietra, które ozdobiono zendrówką

 Zendrówka to rodzaj zeszkliwionej wypalonej na ciemno cegły, coś w rodzaju dzisiejszego klinkieru, używano jej w średniowieczu do dekoracji budowli, często była układana we wzory z rombów. .

KONIEC CZĘŚCI I

CDN

żródła: Narodowe Archiwum Cyfrowe; Wikipedia

Zapisz

Zapisz